Để HTX nông nghiệp đứng vững trên đôi chân của mình - Bài 1: “Ngọn nến trước gió”

Xã viên HTX nông nghiệp Lương Hải chăm sóc đàn lợn.

Xã viên HTX nông nghiệp Lương Hải chuyển từ nuôi lợn sang nuôi hươu lấy nhung.

Các HTX nông nghiệp được thành lập với mục tiêu để các hộ sản xuất có thể liên kết cùng tiếp cận với vật tư nông nghiệp đầu vào có giá thành thấp; chia sẻ kinh nghiệm sản xuất để tạo ra những sản phẩm đồng đều; tập hợp hàng hóa với quy mô đủ lớn để có thể đáp ứng nhu cầu của thị trường, thoát khỏi sản xuất nhỏ lẻ. Tuy vậy, HTX nông nghiệp hiện nay dường như chưa tập hợp được những hộ sản xuất đủ mạnh và mối liên kết giữa các hộ vẫn còn lỏng lẻo với những hộ cá thể rời rạc. Nhiều HTX hoạt động chưa đúng bản chất của kinh tế tập thể dẫn đến tình trạng HTX được lập ra nhưng hoạt động kém hiệu quả, phải tạm dừng, như ngọn nến trước gió, lay lắt trong vòng xoay của kinh tế thị trường.

Loay hoay trong kinh tế thị trường

Trong kinh tế thị trường, kinh tế hộ gia đình nhỏ lẻ, manh mún, sản xuất hàng hóa phi tiêu chuẩn sẽ không có chỗ đứng, không có khả năng cạnh tranh và không thể tồn tại. Nhiều HTX được thành lập đã bước đầu làm quen với việc tạo dựng những sản phẩm hàng hóa có nhãn mác, có thương hiệu để “đặt chân” vào thị trường hàng hóa sôi động. Bước chân ra biển lớn, những sản phẩm này dường như đơn độc giữa thị trường, rất khó cạnh tranh hoặc khẳng định thương hiệu và trở thành sản phẩm thực sự nổi bật.

Sau 5 năm hoạt động sản xuất đơn lẻ, đến đầu tháng 4/2019, anh Nguyễn Tiến Mạnh, ở thôn Bản Bay, xã Gia Phú (huyện Bảo Thắng) đã mạnh dạn góp vốn cùng 7 thành viên khác để thành lập HTX nông sản, dược liệu Mạnh Hương. Nhiều sản phẩm sản xuất thủ công của HTX được người tiêu dùng đánh giá cao như tinh bột nghệ, hà thủ ô… Không chỉ phát triển thị trường ở trong tỉnh, các sản phẩm của HTX còn được đưa đi tiêu thụ ở một số tỉnh phía Bắc và xuất hiện trên nhiều kệ hàng tại một số siêu thị ở Hà Nội. Các sản phẩm của HTX mặc dù đã có mã vạch, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng nhưng lại vấp phải sự cạnh tranh khá lớn từ các sản phẩm tương tự. Không chỉ chịu sự cạnh tranh về giá, các sản phẩm của HTX còn đứng trước sức ép từ các sản phẩm giả, không rõ nguồn gốc, làm giả uy tín của sản phẩm chính hãng. Tình hình xuất hàng và thu nhập của các xã viên vì thế mà có phần chững lại.

Theo anh Nguyễn Tiến Mạnh, Giám đốc HTX nông sản, dược liệu Mạnh Hương, khó khăn của HTX là tiếp cận khoa học kỹ thuật. Từ khâu sản xuất đến chế biến, xây dựng nhãn hiệu sản phẩm, tất cả đều tự làm và đúc rút kinh nghiệm cho mình. Bên cạnh đó, HTX cũng gặp khó khăn về vốn và phát triển thị trường, dẫn đến việc hoạt động chưa hiệu quả như mong đợi.

Sản phẩm của HTX nông sản, dược liệu Mạnh Hương cũng như hầu hết nông sản được “khai sinh” từ các HTX khác. Những sản phẩm này dù có chất lượng tốt, được HTX và địa phương kỳ vọng nhưng lại chưa đủ sức để cạnh tranh, chưa tìm được chỗ đứng vững chắc trên thị trường nông sản. Để những sản phẩm này không đơn độc trên thị trường thì người sản xuất, HTX, chính quyền địa phương và các cơ quan chuyên môn dường như vẫn loay hoay tìm lời giải