Góp ý dự thảo văn kiện Đại hội Đảng XIV: Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Với tinh thần trách nhiệm của mình, sau khi nghiên cứu, tìm hiểu kỹ lưỡng các nội dung các Dự thảo văn kiện, Ban Tuyên truyền tham gia góp ý một số ý kiến tập trung vào lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và vai trò của khu vực HTX trong phát triển kinh tế xã hội, như sau:

Thứ nhất, hoàn thiện thể chế cho phát triển nhanh và bền vững trong thời kỳ chuyển đổi số.

Trong Báo cáo Chính trị, phần III, trang 21, có nêu nội dung về “tiếp tục xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển nhanh, bền vững”, trong đó xác định thể chế chính trị là then chốt, thể chế kinh tế là trung tâm.

Chúng tôi nhất trí cao với định hướng này, đồng thời đề nghị làm rõ hơn nội hàm của “đột phá về thể chế” trong lĩnh vực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, phù hợp với bối cảnh và chủ trương của Đảng hiện nay.

Chuyển đổi số cần được xem là đột phá chiến lược, là động lực tạo ra không gian phát triển mới cho đổi mới sáng tạo, góp phần thu hút đầu tư, nâng cao năng suất lao động và tăng sức cạnh tranh quốc gia.

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, chúng tôi kiến nghị bổ sung các nhiệm vụ cụ thể: Xây dựng hạ tầng số hiện đại, bảo đảm khả năng kết nối liên thông và an toàn thông tin; Phát triển nguồn nhân lực số, trong đó có lực lượng lao động của khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã; Hoàn thiện khung pháp lý linh hoạt, minh bạch, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp và hợp tác quốc tế; Khẳng định tính độc lập, tự chủ của nền kinh tế quốc gia trên không gian mạng.

Thứ hai, xác lập mô hình tăng trưởng mới, đề cao vai trò của khu vực HTX

Tại phần IV (trang 26) của Dự thảo Báo cáo Chính trị, khi bàn về mô hình tăng trưởng mới, Dự thảo đã nêu rõ vai trò quan trọng của khu vực KTTT.

Chúng tôi hoàn toàn đồng tình với quan điểm này, bởi thực tiễn trong và ngoài nước đều cho thấy HTX là trụ cột quan trọng trong phát triển nông nghiệp, nông thôn và bảo đảm an sinh xã hội.

Tuy nhiên, cần đánh giá kỹ hơn xu hướng phát triển của mô hình HTX trên thế giới, đặc biệt là từ sau Luật Hợp tác xã 2012 đến nay, để có căn cứ xác định rõ vị trí, vai trò của khu vực này trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Khu vực HTX cần được củng cố và phát triển cùng với các thành phần kinh tế khác, trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân, đúng tinh thần Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 và Nghị quyết 68/NQ-CP.

Hiện nay, Nghị quyết 20 vẫn đang có giá trị thực tiễn sâu sắc, các chương trình hành động của Chính phủ và Liên minh HTX Việt Nam đang triển khai hiệu quả. Do đó, trong Văn kiện Đại hội XIV cần lồng ghép nội dung này để khẳng định rõ vai trò, vị thế của KTTT trong giai đoạn mới.

Thứ ba, tăng cường cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo, phát triển hệ sinh thái công nghệ quốc gia

Liên quan đến phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, chúng tôi đề nghị: Cần xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích mạnh mẽ hơn đối với hoạt động nghiên cứu, sáng tạo và khởi nghiệp; Huy động hiệu quả nguồn lực từ Nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức xã hội, hợp tác xã để thúc đẩy phát triển các ngành công nghệ ứng dụng, đặc biệt trong nông nghiệp và nông thôn, nơi chiếm tới 68% số lượng HTX cả nước; Bổ sung định hướng phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, tăng cường liên kết “Nhà nước, Nhà khoa học, Doanh nghiệp, Hợp tác xã”, qua đó khai thác tối đa nguồn lực tri thức, coi đổi mới sáng tạo là nền tảng tinh thần cho phát triển bền vững.

Thứ tư, phát triển kinh tế xanh, gắn với bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu

Tại phần IX, mục 33, về quản lý và sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường, Dự thảo đã đề cập khá toàn diện đến định hướng phát triển xanh và tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, cần bổ sung thêm nội dung về công tác tuyên truyền, giám sát và vận động nhân dân tham gia bảo vệ môi trường.

Chúng tôi kiến nghị đưa vào Dự thảo điểm nhấn: “Chủ động xây dựng các mô hình kinh tế xanh, du lịch sinh thái, nông nghiệp hữu cơ gắn với bảo vệ rừng đầu nguồn và ứng phó biến đổi khí hậu, nhất là tại các tỉnh trung du và miền núi.” Đây là giải pháp thực tiễn nhằm tạo động lực phát triển bền vững cho khu vực còn nhiều khó khăn.

Thứ năm, hoàn thiện thể chế cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo

Ngoài các góp ý chung, chúng tôi xin nhấn mạnh một số đề xuất cụ thể:

Thể chế phải đi trước một bước. Cần ban hành cơ chế thử nghiệm cho các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain, fintech…, cho phép thí điểm có kiểm soát trước khi hoàn thiện luật pháp chính thức.

Cơ chế một cửa liên thông cho quản lý vốn đầu tư nhà nước vào nghiên cứu, phát triển; sửa đổi quy định về hợp tác công - tư để giảm rủi ro cho khu vực tư nhân và hợp tác xã khi tham gia đầu tư.

Bổ sung chỉ tiêu cụ thể về đầu tư cho khoa học công nghệ trong GDP, kèm theo lộ trình 5 năm; xem xét thành lập Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo cho giai đoạn đầu của các dự án công nghệ.

Chính sách ưu đãi thuế, tín dụng và tài chính cho doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư nghiên cứu, đổi mới công nghệ.

Phát triển và thu hút nhân lực chất lượng cao, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, khuyến khích gắn kết giữa viện - trường - doanh nghiệp - hợp tác xã trong triển khai các chương trình trọng điểm của Chính phủ.

Những kiến nghị trên xuất phát từ thực tiễn hoạt động nghiên cứu và triển khai của Ban Tuyên truyền, với mong muốn góp phần hoàn thiện Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, tạo cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số,những trụ cột quan trọng của tăng trưởng bền vững và độc lập tự chủ quốc gia.