Kết quả thực hiện các chính sách đã được xác định trong Nghị quyết số 13-NQ/TW, ngày 18/3/2002 Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển hiệu quả kinh tế tập thể

Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18/3/2002 của Hội nghị lần thứ 5, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể đã thể hiện định hướng của Đảng trong vấn đề phát triển kinh tế tập thể, trong đó “Kinh tế tập thể phát triển với nhiều hình thức hợp tác đa dạng, trong đó hợp tác xã là nòng cốt”.

Sau khi Nghị quyết số 13-NQ/TW được ban hành, môi trường thể chế để kinh tế tập thể, HTX phát triển đã từng bước được hoàn thiện, nhiều văn bản quy phạm pháp luật về kinh tế tập thể, HTX đã được sửa đổi, bổ sung và ban hành mới, trong đó có Luật HTX năm 2003 đã thay thế cho Luật HTX năm 1996, Luật HTX năm 2012 đã thay thế cho Luật HTX năm 2003 cùng rất nhiều các văn bản, Nghị định, Thông tư của chính phủ, các bộ, ngành và của địa phương hướng dẫn thi hành.

Để triển khai Nghị quyết và các văn bản của Trung ương đến với đông đảo quần chúng nhân dân, thành viên HTX củng như cán bộ, đảng viên..., Liên minh HTX tỉnh đã chủ động phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan để tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành các văn bản, chính sách nhằm cụ thể hóa, phù hợp với tình hình phát triển kinh tế tập thể, HTX của tỉnh. Cụ thể Tỉnh ủy ban hành Nghị quyết số 13-NQ/TU ngày 29/11/2002 về chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khoá IX về “tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT”; Kế hoạch số 47-KH/TU ngày 19/8/2013 về triển khai thực hiện Kết luận số 56 KL/TW của Bộ Chính trị về “Tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT”; Chỉ thị số 10-CT/TU ngày 12/5/2016 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về việc tiếp tục đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả KTTT.

- Hội đồng Nhân dân tỉnh đã ban hành các Nghị quyết để hỗ trợ khuyến khích HTX trên địa bàn tỉnh phát triển, góp phần đưa Luật HTX năm 2012 đi vào cuộc sống. Nghị quyết số 09/2018/NQ-HĐND ngày 12/7/2018 quy định một số chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển HTX trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế; Nghị quyết số 14/2018/NQ-HĐND ngày 07/12/2018 về cơ chế chính sách huy động nguồn lực hỗ trợ đầu tư kết cấu hạ tầng cho phát triển HTX nông, lâm, ngư, diêm nghiệp trên địa bàn tỉnh;

- Ủy ban Nhân dân tỉnh đã ban hành các văn bản để triển khai thực hiện có hiệu quả Luật HTX năm 2012 trên địa bàn tỉnh. Quyết định số 2815/QĐ-UBND ngày 13/12/2006 phê duyệt Đề án phát triển KTTT tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2006 - 2010; Quyết định số 1000/QĐ-UBND ngày 25/4/2008 Quy định một số chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển HTX; Quyết định số 3163/QĐ-UBND ngày 31/12/2015 phê duyệt Đề án Tái cơ cấu kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả cạnh tranh tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2016-2020; Quyết định 32/2016/QĐ-UBND 23/5/2016 Quy định một số chính sách khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh giai đoạn 2016 - 2020; Quyết định số 52/2018/QĐ-UBND ngày 27/9/2018 Quy định một số chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển HTX; Quyết định số 138/QĐ-UBND ngày 19/1/2019 phê duyệt Đề án đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX nông nghiệp theo kiểu mới giai đoạn 2018 - 2020 theo tinh thần Quyết định số 461/QĐ-TTg ngày 27/4/2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án phát triển 15.000 HTX, liên hiệp HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả đến năm 2020;

 Thực hiện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước thời gian qua đã góp phần thúc đẩy mô hình HTX kiểu mới hoạt động theo quy định của Luật HTX năm 2012, phát huy hiệu quả cả về số lượng lẫn chất lượng.

- Chính sách đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý và nghiệp vụ

Liên minh HTX tỉnh được UBND tỉnh bố trí kinh phí hàng năm để thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cán bộ HTX; ngoài ra, tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực HTX thông qua chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (kết quả từ năm 2013 cho đến nay đã tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho 2.936 lượt người với kinh phí 3.233 triệu đồng, tổ chức lớp đào tạo quản trị kinh doanh cho 66 học viên, tốt nghiệp có 44  học viên hoàn thành với kinh phí 719 triệu đồng; đã hỗ trợ đào tạo theo Quyết định 52/QĐ-UBND ngày 27/9/2018 của UBND tỉnh 01 trường hợp cán bộ của HTX với số tiền là 50 triệu đồng; hầu hết cán bộ quản lý HTX trong giai đoạn 2013-2020 đều được tham gia bồi dưỡng nghiệp vụ, số cán bộ quản lý HTX có trình độ sơ cấp, trung cấp lên 870 người; cao đẳng, đại học 299 người.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực HTX đã có nhiều chuyển biến rõ nét, ngoài nguồn ngân sách của Trung ương, hàng năm tỉnh Thừa Thiên Huế đã phân bổ ngân sách đảm bảo cho công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực của cán bộ và thành viên HTX, ngoài ra nhiều chương trình dự án đã tham gia hỗ trợ công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ HTX, nhất là các dự án có sự tham gia của các đối tác nước ngoài (WWF, SCC, FFD, DGRV...). Công tác đào tạo, bồi dưỡng được sự phối hợp chặt chẽ giữa Liên minh HTX tỉnh với Trường bồi dưỡng cán bộ, Trung tâm các Chương trình kinh tế-xã hội của Liên minh HTX Việt Nam, các đơn vị đào tạo trong tỉnh như Đại học Kinh tế Huế, Đại học Nông lâm Huế, các cơ sở đào tạo nghề trong tỉnh tổ chức bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho cán bộ, thành viên và người lao động trong các HTX hàng năm từ 10-15 lớp với số lượng từ 250-400 lượt học viên tham gia góp phần nâng cao trình độ, năng lực quản lý HTX và nâng cao năng xuất lao động trong khu vực kinh tế tập thể, HTX.

Công tác đào tạo đại học cho cán bộ HTX được chú trọng, Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp với trường Đại học kinh tế Huế tổ chức và hoàn thành lớp đào tạo Đại học chuyên ngành quản trị kinh doanh cho 66 cán bộ nguồn của HTX trên địa bàn tỉnh, ngân sách tỉnh đã hỗ trợ cho hơn 45 học viên hoàn thành khoá học về công tác tại HTX khi có cam kết phục vụ tại HTX từ 10 năm trở lên với tổng số tiền hơn 700 triệu đồng. Hiện nay, đang tiếp tục phối hợp với Trường Đại học kinh tế Huế chuẩn bị khai giảng lớp thứ 2 đào tạo Đại học cho trên 30 học viên đến từ các HTX.

Tham gia với các ban ngành, đoàn thể trong tỉnh tổ chức nhiều lớp đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho các HTX trong chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ quản lý HTX cho cán bộ các huyện, thị xã, thành phố và các ngành cấp tỉnh liên quan đến quản lý KTTT.

- Chính sách thu hút cán bộ quản lý và khoa học kỹ thuật về làm việc tại HTX, Liên hiệp HTX

Thực hiện Quyết định số 52/2018/QĐ-UBND ngày 27/9/2018 Quy định một số chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển HTX và Quyết định số 1231/QĐ-BNN-KTHT ngày 09/4/2018 của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn về việc phê duyệt kế hoạch triển khai thí điểm mô hình đưa cán bộ trẻ tốt nghiệp đại học, cao đẳng về làm việc có thời hạn ở HTX nông nghiệp, đến nay đã có 16 cán bộ trẻ được thu hút vào làm việc ở HTX. Mức hỗ trợ mỗi tháng cho người lao động đã tốt nghiệp Đại học, Cao đẳng (dưới 35 tuổi, cam kết bằng văn bản làm việc trong HTX ít nhất 06 năm) có chuyên ngành phù hợp được HTX tuyển dụng vào làm việc bằng mức lương tối thiểu vùng x (nhân) 50%; Hỗ trợ toàn bộ tiền bảo hiểm xã hội của người lao động phải nộp theo quy định pháp luật; thời gian hỗ trợ là 36 tháng.Tuy vậy, việc tiếp cận chính sách đang còn gặp một số vướng mắc, chủ yếu do sức hút của HTX đối với cán bộ trẻ chưa được hấp dẫn, số cán bộ trẻ được thu hút về làm việc ở HTX còn thấp.

UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan liên quan triển khai hỗ trợ các HTX trong việc giao đất, thuê đất đối với HTX, hướng dẫn HTX xây dựng hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu tạo điều kiện cho các HTX yên ổn sản xuất và có cơ sở xây dựng trụ sở, nhà kho bến bãi nhằm ổn định sản xuất, nâng cao đời sống thành viên và người lao động.  Có 147 HTX đang sử dụng 271 khu đất với tổng diện tích 2.128,83 ha; các HTX sử dụng đất làm mặt bằng xây dựng trụ sở, nhà kho, sân phơi đa phần đã sử dụng đất từ trước Luật đất đai năm 2003 và đã được giao đất không thu tiền sử dụng đất thông qua cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; kết quả thực hiện việc chuyển sang thuê đất của các HTX đến nay có 39 HTX được cho thuê sử dụng 52 khu đất với tổng diện tích 234,52 ha.

Nhìn chung, việc thực hiện các quy định này rất chậm và khó khăn do công tác hướng dẫn thủ tục giao đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chưa kịp thời, một số HTX chưa chủ động hoàn thiện hồ sơ theo quy định, đồng thời các tổ chức HTX phải chuyển sang hình thức thuê đất và thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước. Mặt khác, trong điều kiện quỹ đất của địa phương hạn hẹp, việc triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ đất đai cho các HTX của tỉnh đang còn chưa được nhiều.

UBND tỉnh đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, các tổ chức tín dụng, Liên minh HTX tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các doanh nghiệp phối hợp tổ chức chương trình hội thảo, hội nghị kết nối giữa Ngân hàng - Doanh nghiệp - HTX về các chính sách tín dụng cho khu vực HTX. Nghị định 55, Nghị định 116 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, Quyết định 68 của Chính phủ về chính sách hỗ trợ giảm tổn thất trong nông nghiệp, Nghị định 67 của Chính phủ về một số chính sách phát triển thủy sản (gần 20 HTX được giải ngân số vốn vay trên 10 tỷ đồng). Giúp các HTX tiếp cận thông tin, tiếp cận chính sách hỗ trợ tín dụng của nhà nước để thực hiện đầu tư trong hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX, nhất là đầu tư cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp với gần 100 máy gặt đập liên hợp, máy cày, máy cấy...

UBND tỉnh đã chỉ đạo Liên minh HTX tỉnh chủ trì xây dựng Đề án Quỹ hỗ trợ phát triển HTX của tỉnh theo tinh thần Nghị định 45/2021/NĐ-CP ngày 31/12/2021 của Chính phủ về thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX.

Tuy vậy, các HTX chưa tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi từ các tổ chức tín dụng do vướng mắc nhiều về thủ tục thế chấp, năng lực xây dựng dự án khả thi... Quỹ hỗ trợ phát triển HTX đang trong giai đoạn triển khai xây dựng đề án; việc vay vốn hầu hết do thành viên ban quản lý lấy tài sản cá nhân để thế chấp vay vốn cho HTX. Bên cạnh đó, hạn mức cho vay còn thấp, chủ yếu dựa vào giá trị tài sản thế chấp mà chưa xem xét tính khả thi phương án vay vốn và chưa có cơ chế cho HTX được vay vốn lưu động phục vụ sản xuất theo mùa vụ.

Được sự chỉ đạo của UBND tỉnh, Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp các cơ quan ban ngành của tỉnh tổ chức nhiều hội thảo, trình diễn và giới thiệu sản phẩm phục vụ nông nghiệp, qua đó giúp các HTX tiếp cận thông tin, đầu tư cơ giới hóa vào sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp, đưa phân bón hữu cơ vi sinh vào canh tác đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Một số HTX trên địa bàn tỉnh đã được cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể, chỉ dẫn địa lý như gạo HTX Phú Hồ, gạo ngon HTX Thủy Thanh, gạo hữu cơ Phong Điền, thanh trà Huế, Trà mướp đắng HTX Thủy Dương, Trà rau má HTX Quảng Thọ 2, Dầu lạc HTX Phú Hòa, Dầu lạc hữu cơ HTX Nam Sơn...

Được sự hỗ trợ từ Liên minh HTX tỉnh, HTX Công nghệ thông tin Huế đã xây dựng và chuyển giao các phầm mềm cho các HTX ứng dụng và sử dụng như: phần mềm kế toán HTX, phần mềm quản lý điện, quản lý nước, phần mềm quản lý chợ, phần mềm truy xuất nguồn gốc gỗ…Hiện có hơn 20% số HTX sử dụng các phần mềm ứng dụng vào sản xuất kinh doanh và công tác quản lý điều hành HTX. Liên minh HTX tỉnh đã xây dựng và được UBND tỉnh chấp thuận đề án thành lập và vận hành Sàn thương mại điện tử kinh tế hợp tác và cửa hàng trưng bày, giới thiệu, quảng bá tiêu thụ sản phẩm cho HTX và các tổ chức kinh tế trong và ngoài tỉnh, bước đầu hoạt động của Sàn kinh tế hợp tác đã phát huy được hiệu quả, nhất là trong các thời điểm ảnh hưởng đại dịch Covid-19; ngoài ra UBND tỉnh đã phê duyệt chủ trương đầu tư dự án trang thông tin điện tử dùng chung cho các HTX, Liên hiệp HTX trên địa bàn tỉnh có tích hợp phần mềm quản lý HTX và phần mềm kế toán HTX nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX cũng như hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước về HTX.

Thông qua các chương trình hỗ trợ ứng dụng công nghệ vào sản xuất của tỉnh, các HTX từng bước thực hiện các dự án đổi mới công nghệ, dây chuyền sản xuất. Thông qua chương trình khuyến công, đã hỗ trợ HTX đổi mới công nghệ với kinh phí hỗ trợ hơn 1,7 tỷ đồng; hỗ trợ ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp với kinh phí 2,2 tỷ đồng; đặc biệt đã tranh thủ nguồn hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam để hỗ trợ cho 5 HTX (dầu tràm Lộc Thủy, An Lỗ, dệt zèng Nhâm, HTX Quảng Thọ 2, Hồng Thủy) thực hiện xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị với tổng kinh phí 1,8 tỷ đồng.

Hằng năm tỉnh luôn có chính sách đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng như giao thông, thủy lợi, điện, nước… tạo môi trường và điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế của tỉnh nói chung mà trong đó có kinh tế hợp tác, HTX. Hiện nay, thành viên của HTX và các HTX đã đóng góp hơn 151,1 tỷ đồng, 350.120 ngày công, làm mới và sửa chữa 12.941 km đường giao thông nông thôn; đào, đắp nạo vét kênh mương hơn 604.390 m3; kiên cố hóa và sửa chữa 19.360 km kênh, mương nội đồng; vận động thành viên tự nguyện hiến hơn 1.840.760 m2 đất để xây dựng đường thôn, ngõ xóm, nhà văn hóa thôn, chỉnh trang tường rào, cổng ngõ, nhà cửa. Hiện nay, Hội đồng nhân dân tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 14/2018/NQ-HĐND ngày 07/12/2018 về cơ chế chính sách huy động nguồn lực hỗ trợ đầu tư kết cấu hạ tầng cho phát triển HTX nông, lâm, ngư, diêm nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Tuy nhiên việc tiếp cận chính sách này vẫn còn hạn chế do nguồn lực đầu tư có hạn, nhu cầu cải tạo, sửa chữa, đầu tư hạ tầng rất lớn, vốn đối ứng của HTX khó huy động, mức hỗ trợ chưa xem xét quy mô hoạt động, loại hình HTX, số lượng thành viên; điều kiện thụ hưởng khó đáp ứng; hồ sơ, thủ tục thanh, quyết toán yêu cầu thực hiện theo quy trình dự án đầu tư gây khó khăn cho các HTX trong việc tiếp cận, thụ hưởng chính sách này.