Hợp tác xã nâng tầm nghề nuôi ong nội rừng Kinh Môn

Trên những triền núi xanh thẳm của dãy An Phụ (Hải Phòng), những đàn ong nội cần mẫn ngày đêm gom nhặt tinh túy từ hoa nhãn, vải, bạch đàn, keo, táo… để làm nên những giọt mật vàng sóng sánh. Gắn bó với nghề nuôi ong từ bao đời, người dân nơi đây đã trải qua không ít gian nan, vất vả để duy trì và phát triển một nghề truyền thống. Nhưng chỉ khi Hợp tác xã Nuôi ong nội rừng Kinh Môn (phường Trần Liễu, TP Hải Phòng) ra đời, nghề nuôi ong mới thực sự được nâng lên một tầm cao mới.

Thị xã Kinh Môn (cũ) nay gồm 6 phường được thiên nhiên ưu đãi với hơn 2.100 ha đồi núi đất và 320 ha núi đá xanh, là thảm thực vật đa dạng, phong phú, lý tưởng cho nghề nuôi ong. Từ lâu, người dân nơi đây đã biết đưa đàn ong đến khai thác mật. Tuy nhiên, hình thức nuôi nhỏ lẻ, manh mún, thiếu liên kết và không áp dụng kỹ thuật khiến hiệu quả thấp, giá trị sản phẩm chưa cao.

Từ gian nan nghề truyền thống đến mô hình HTX kiểu mới

Nghề nuôi ong không hề đơn giản. Người nuôi phải di chuyển đàn ong theo mùa, tỉ mỉ trong chăm sóc và kiên nhẫn chờ thu hoạch. Chỉ cần thiếu kinh nghiệm, đàn ong có thể bỏ tổ, mật ít, thậm chí mất trắng cả vụ, ông Phạm Văn Thụy, 90 tuổi, thành viên HTX và cũng là người gắn bó hơn 40 năm với nghề, chia sẻ.

Ong nội – giống ong vàng bản địa (Apis Cerana) – tuy nhỏ, vòi hút ngắn, sản lượng mật thấp hơn ong ngoại (Apis mellifera) nhưng lại có tính kháng bệnh tốt, cho mật thơm ngon, sánh đặc. Chính đặc tính kén chọn nguồn hoa đã tạo nên chất lượng vượt trội cho mật ong nội rừng, được người tiêu dùng đánh giá cao và “săn lùng” trên thị trường.

Ông Phạm Văn Thụy -người đã có hơn 40 năm kinh nghiệm nuôi ong nội, là một trong những thành viên tiêu biểu của HTX.

Nhận thấy sự cần thiết của việc tập hợp nông dân, năm 2020, ông Nguyễn Đức Thả cùng các hộ nuôi ong quyết định thành lập Hợp tác xã Nuôi ong nội rừng Kinh Môn. Ban đầu chỉ với vài thành viên, đến nay HTX đã quy tụ 25 hộ ở nhiều xã, phường lân cận, cùng nhau tổ chức sản xuất, tiêu thụ sản phẩm.

Hoạt động của HTX không chỉ dừng ở khai thác mật ong mà còn mở rộng sang phấn hoa, sữa ong chúa, phát triển dịch vụ nuôi ong di chuyển theo mùa. Hằng năm, vào tháng 3 âm lịch, đàn ong được đưa lên núi An Phụ khai thác mật. Khi mùa đông đến, đàn ong lại được di chuyển về gần nhà, tránh rét và người nuôi tiếp tục quá trình dưỡng ong.

“Dãy núi An Phụ dài gần 20km, từ xa xưa người dân sống dọc theo dãy núi đã có nghề nuôi ong lấy mật. Thức ăn của ong hoàn toàn từ những cây nhãn, vải, bạch đàn... có tuổi đời lên tới vài chục năm được bà con trồng dọc 2 bên sườn núi. Bà con không sử dụng thuốc trừ sâu cho cây nên đàn ong đi lấy mật trên núi hầu hết là mật sạch, mật giàu dinh dưỡng.

Nuôi ong nội rừng đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ thuật cao. Từ khi có HTX, bà con được tập huấn, học hỏi từ các chuyên gia nông nghiệp, sản lượng mật tăng rõ rệt, từ 7 – 8 lít/thùng nay nâng lên 10 – 12 lít/thùng”, ông Nguyễn Đức Thả – Chủ tịch HĐQT HTX Nuôi ong nội rừng Kinh Môn chia sẻ với phóng viên.

Ông Nguyễn Đức Thả – Chủ tịch HĐQT HTX Nuôi ong nội rừng Kinh Môn đã có nhiều đóng góp cho nghề nuôi ong của HTX và địa phương phát triển.

Mật ong nội rừng Kinh Môn không chỉ tiêu thụ ổn định trong nước mà còn trở thành quà biếu, quà tặng sang trọng trong các dịp lễ, hội nghị. Hiện, HTX có 1.750 thùng ong, cho sản lượng khoảng 20.000 lít mật/năm. Giá bán trung bình 300.000 đồng/lít, không quá cao so với mặt bằng giá mật ong chung nhưng chất lượng mật thì vượt trội rõ rệt.

Không chỉ đem lại thu nhập ổn định, nghề nuôi ong còn tạo công ăn việc làm cho nhiều lao động địa phương, chủ yếu là cựu chiến binh, người cao tuổi, lao động nghỉ hưu – những người giàu kinh nghiệm và sự cần mẫn. Điển hình như ông Nguyễn Văn Trường (xã Lai Khê) hay ông Phạm Văn Thụy (phường Phạm Sư Mạnh), ông Trương Văn Phường (có khoảng 200 thùng nuôi ong trên khu vực núi đá xanh)… – những hộ nuôi ong đã gắn bó nhiều năm, nay có chỗ dựa vững chắc khi tham gia HTX.

Liên minh HTX tỉnh đồng hành cùng HTX

Ông Nguyễn Đức Thả - Chủ tịch HĐQT của HTX Nuôi ong nội rừng Kinh Môn chia sẻ: Thành công hôm nay của HTX có phần đóng góp lớn từ sự đồng hành của Liên minh HTX tỉnh và Liên minh HTX Việt Nam.

Không chỉ dừng ở kỹ thuật, HTX còn được hỗ trợ tem truy xuất nguồn gốc, nhãn mác, bao bì hiện đại. Đây là bước đi quan trọng để sản phẩm mật ong nội rừng Kinh Môn xây dựng thương hiệu, tạo chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Năm 2022, sản phẩm mật ong của HTX đạt chứng nhận VietGAP nhờ quy trình sản xuất sạch, an toàn, không hóa chất bảo vệ thực vật.

"Chúng tôi không còn lo cảnh "được mùa mất giá", bởi sản phẩm đã có thương hiệu, có tem truy xuất rõ ràng. Người tiêu dùng tin tưởng, sẵn sàng trả giá cao để có được mật ong nội rừng nguyên chất, an toàn,” ông Thả khẳng định.

Một trong những bước ngoặt quan trọng của HTX là được Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Hải Dương hỗ trợ hệ thống máy tách thủy phần. Nhờ đó, mật ong sau khi khai thác được lọc sạch tạp chất và nước thừa, giữ lại giọt mật tinh túy, thơm ngon, đạt chất lượng cao.

HTX được Liên minh HTX tỉnh bàn giao máy tách thủy phần để nâng cao chất lượng mật ong.

Đặc biệt, các lớp tập huấn kỹ thuật nuôi ong do Liên minh HTX phối hợp tổ chức với các chuyên gia đầu ngành về lĩnh vực nông nghiệp, nuôi ong đã giúp thành viên nâng cao trình độ, khắc phục tình trạng “mạnh ai nấy làm” trước đây. Nhờ vậy, nghề nuôi ong không chỉ là sinh kế truyền thống mà đang trở thành hướng đi kinh tế bền vững, góp phần xây dựng nông thôn mới tại địa phương.

Bên cạnh đó, Liên minh HTX tỉnh cũng thường xuyên tổ chức các buổi kết nối cung cầu, đưa sản phẩm mật ong nội rừng Kinh Môn vào các hội chợ OCOP tiêu biểu, góp phần quảng bá thương hiệu, nâng cao giá trị cho nghề nuôi ong truyền thống.

Trong thời gian tới, HTX Nuôi ong nội rừng Kinh Môn dự kiến tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, tăng số lượng thùng ong, mở rộng vùng nuôi, đồng thời phát triển thêm các sản phẩm từ ong như phấn hoa, sữa ong chúa, sáp ong. Mục tiêu của HTX không chỉ là gia tăng thu nhập mà còn góp phần xây dựng hình ảnh một vùng quê giàu tiềm năng, phát triển kinh tế gắn với bảo tồn thiên nhiên.

“Nuôi ong không chỉ để lấy mật mà còn là cách gìn giữ môi trường, duy trì hệ sinh thái tự nhiên. Khi đàn ong khỏe mạnh, cây cối cũng được thụ phấn tốt hơn, mùa màng thêm bội thu,” ông Thả nhấn mạnh.

Thanh Vân - Tạp chí Kinh doanh