'Trái ngọt' từ những nỗ lực của hợp tác xã vùng xa ở Thanh Hóa

Thanh Hóa đang viết nên câu chuyện mới về giảm nghèo bền vững bằng sức mạnh của kinh tế hợp tác, với nòng cốt là các HTX. Không chỉ góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân vùng sâu, vùng xa, các HTX còn là “hạt nhân” giúp nông sản xứ Thanh vươn xa.

Trong Kế hoạch phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã năm 2026, UBND tỉnh Thanh Hóa đặt ra mục tiêu thành lập mới 25 HTX với doanh thu bình quân đạt hơn 7,6 tỷ đồng mỗi năm.

Hướng đi bền vững với HTX

Không dừng ở con số, kế hoạch này thể hiện quyết tâm của tỉnh trong việc phát triển khu vực kinh tế hợp tác đa dạng về quy mô, lĩnh vực và phạm vi hoạt động, đặc biệt chú trọng các HTX kiểu mới, gắn với sản xuất sản phẩm OCOP và chuỗi giá trị bền vững.

Theo đó, năm 2025, toàn tỉnh Thanh Hóa có hơn 1.348 HTX hoạt động, trong đó 810 HTX được đánh giá hiệu quả, chiếm hơn 60%. Tổng số lao động thường xuyên tại các HTX đạt 41.150 người, thu nhập bình quân 52 triệu đồng/năm, cho thấy vai trò của khu vực HTX trong tạo việc làm, cải thiện đời sống và giảm nghèo bền vững.

Quá trình xóa đói giảm nghèo ở Thanh Hóa, đặc biệt tại các vùng sâu vùng xa đang khởi sắc.

Ông Lê Hồng Hải, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa, cho biết: “Các HTX ở vùng sâu, vùng xa hiện không chỉ làm tốt vai trò sản xuất mà còn trở thành cầu nối giúp nông sản, sản phẩm thế mạnh đến với thị trường trong và ngoài nước. Đây là hướng đi hiệu quả để người dân thoát nghèo bằng chính nội lực của mình”.

Ở xã Yên Thắng, HTX Dịch vụ nông nghiệp Yên Thắng do chị Hà Thị Xem làm Giám đốc là ví dụ điển hình. Từ chỗ chỉ sản xuất nhỏ lẻ, nay HTX đã đưa sản phẩm Muối mắc khén Mường Đeng đạt chuẩn OCOP 3 sao, đồng thời hỗ trợ tiêu thụ hàng chục sản phẩm đặc sản vùng cao như măng khô, vịt Cổ Lũng, thịt gác bếp.

Điều đặc biệt, HTX Yên Thắng đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ số để đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử, mang lại kết quả đầy tích cực, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho thành viên, góp phần đẩy nhanh xóa đói giảm nghèo tại địa phương.

“Trước kia, bà con sản xuất ra nhưng không bán được, nay nhờ được Liên minh HTX tỉnh tập huấn kỹ năng số và hỗ trợ kết nối tiêu thụ, sản phẩm của chúng tôi đã có mặt ở nhiều tỉnh, thành. Mỗi tháng HTX tiêu thụ hàng trăm đơn hàng, tạo việc làm cho 3 lao động cố định và hàng chục người làm thời vụ”, Giám đốc HTX Hà Thị Xem chia sẻ.

Đáng chú ý, HTX Yên Thắng còn đầu tư máy sấy, máy đóng gói tự động, cải thiện mẫu mã và kéo dài thời gian bảo quản sản phẩm, yếu tố quan trọng để hàng hóa vùng cao cạnh tranh được trên thị trường.

Những thay đổi này đã biến HTX Yên Thắng trở thành “điểm sáng” của kinh tế hợp tác tại khu vực miền núi Thanh Hóa, góp phần giúp người dân địa phương chuyển từ “sản xuất tự cấp” sang “kinh doanh hàng hóa”.

Sinh kế xanh cho người nông dân

Không chỉ ở miền núi, các HTX vùng đồng bằng cũng đang khẳng định vai trò quan trọng trong nâng cao giá trị nông sản. Tại phường Đông Tiến, HTX nông nghiệp sinh thái Happyfarm do ông Thiều Khắc Nhuần sáng lập đang trở thành mô hình tiêu biểu.

Từ những nông trại rau hữu cơ nhỏ lẻ, ông Nhuần đã liên kết với nhiều hộ nông dân thành lập HTX để cùng trồng rau, củ, quả đạt chuẩn VietGAP, cung cấp cho các bếp ăn tập thể và siêu thị. Hiện HTX tiêu thụ khoảng 20 tấn rau quả an toàn mỗi tháng, tạo việc làm ổn định cho 7 lao động thường xuyên với thu nhập bình quân 6–7 triệu đồng/tháng.

Không dừng ở đó, HTX Happyfarm còn phát triển du lịch nông nghiệp trải nghiệm, giúp khách hàng trực tiếp tham quan quy trình sản xuất rau sạch, qua đó quảng bá và tiêu thụ sản phẩm tốt hơn.

Ông Nhuần chia sẻ: “Người nông dân giờ không chỉ cần sản xuất giỏi mà còn phải biết kinh doanh. Khi tham gia HTX, bà con được tập huấn kỹ năng marketing, ứng dụng công nghệ, và quan trọng hơn là được bảo đảm đầu ra cho sản phẩm”.

Những chuyển biến trong sản xuất nông nghiệp là chìa khóa xóa đói giảm nghèo ở Thanh Hóa.

Đằng sau thành công của các HTX là vai trò không nhỏ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa. Những năm gần đây, Liên minh đã tổ chức hàng loạt chương trình xúc tiến thương mại, đào tạo nghề, kết nối cung cầu giúp HTX mở rộng thị trường.

Mỗi năm, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa hỗ trợ hàng trăm HTX tham gia hội chợ sản phẩm OCOP, hội nghị kết nối tiêu thụ nông sản, đồng thời hỗ trợ xây dựng thương hiệu, bao bì, truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, sản phẩm của HTX không chỉ tiêu thụ thuận lợi hơn trong nước mà còn có cơ hội vươn ra quốc tế.

Đòn bẩy để giảm nghèo bền vững

Một trong những điểm sáng của Thanh Hóa là đưa công nghệ và thương mại điện tử vào nông nghiệp. Liên minh HTX tỉnh phối hợp với các sở, ngành tổ chức tập huấn kỹ năng số, giúp cán bộ HTX và thành viên nông dân biết sử dụng mạng xã hội, sàn thương mại điện tử để quảng bá sản phẩm.

Nhờ đó, nhiều HTX vùng xa như HTX Yên Thắng, HTX Dịch vụ Nông nghiệp Mường Lý, HTX Nông sản sạch Quan Sơn... đã bán hàng online và có đơn hàng đến từ Hà Nội, TP.HCM, thậm chí xuất khẩu qua trung gian. Đây là bước chuyển quan trọng giúp nông dân vùng sâu bớt phụ thuộc thương lái, tăng thu nhập ổn định.

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) cũng được xem là bệ phóng giúp nhiều HTX khẳng định vị thế. Thanh Hóa hiện nằm trong top đầu cả nước về số lượng sản phẩm OCOP, chỉ sau Hà Nội và Nghệ An.

Các HTX không chỉ sản xuất sản phẩm OCOP mà còn hỗ trợ nông dân liên kết sản xuất, phát triển vùng nguyên liệu, đảm bảo truy xuất nguồn gốc, nâng cao giá trị kinh tế. Đặc biệt, nhiều HTX đã được Liên minh HTX Việt Nam hỗ trợ máy móc, công nghệ sấy, đóng gói, chế biến sâu, giúp sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

Thanh Hóa đang khuyến khích các HTX, doanh nghiệp nhỏ tham gia hội chợ quốc tế, tìm kiếm đối tác, mở rộng thị trường. Cùng với đó, tỉnh tiếp tục hỗ trợ vốn vay ưu đãi, đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ để các HTX mạnh dạn đầu tư chế biến sâu.

Định hướng thời gian tới, Thanh Hóa phấn đấu tăng 25 HTX mới mỗi năm, thu hút thêm 5.000 thành viên, nâng doanh thu bình quân mỗi HTX lên 8 tỷ đồng/năm. Mục tiêu không chỉ là phát triển số lượng mà quan trọng hơn là nâng cao chất lượng hoạt động, gắn phát triển HTX với xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế nông thôn.

Có thể nói, từ đồng bằng đến miền núi, từ những sản phẩm truyền thống như mắm, cói, đến trà thảo mộc, rau hữu cơ… tất cả đang được “khoác áo mới” nhờ mô hình HTX kiểu mới.

Liên minh HTX Việt Nam, cùng các cấp chính quyền Thanh Hóa, đang từng bước chuyển hóa tư duy sản xuất của nông dân, từ “làm ăn riêng lẻ” sang “liên kết – hợp tác – phát triển”. Đó chính là chìa khóa giúp tỉnh không chỉ giảm nghèo mà còn vươn tới mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.

Với những nỗ lực đồng bộ ấy, Thanh Hóa đang chứng minh rằng HTX không chỉ là mô hình kinh tế, mà còn là “người bạn đồng hành” của nông dân trên hành trình thoát nghèo và làm giàu bền vững.

Đông Phong - Tạp chí Kinh doanh