Lào Cai phát huy hiệu quả mô hình HTX điện tử, ứng dụng công nghệ cao

Xã Phong Niên cũ, nay là xã Xuân Quang có tỷ lệ hộ dân tộc thiểu số chiếm 52,8%. Trình độ văn hoá của đồng bào còn hạn chế, tỷ lệ hộ nghèo cao.

Từ khi thành lập HTX Nông - Lâm - Thủy sản Phong Niên chuyên trồng rau màu và nuôi trồng thủy sản kết hợp với sơ chế, chế biến và tiêu thụ bằng hình thức online đã giúp không ít người dân thay đổi nhận thức trong sản xuất kinh doanh.

Thông qua mạng internet, HTX đã đăng sản phẩm lên mạng, giúp khách hàng ở các địa phương lân cận dễ dàng đặt hàng. Căn cứ vào số lượng khách đặt, HTX đã phân bổ cho các hộ sản xuất đúng giờ mang đến địa điểm tập trung tại chợ km34 để giao hàng cho khách như đã đăng ký.

Còn tại HTX Tri thức - Bản địa Goong (xã A Mú Sung), Giám đốc Chảo Thị Yến đã hướng dẫn thành viên, người dân đưa hình ảnh bản làng, sản phẩm địa phương lên các trang mạng xã hội, hướng tới việc giới thiệu và bán các mặt hàng nông sản trên các nền tảng số.

Đặc biệt, HTX đã xây dựng đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp để bán hàng online. Trong đó có 1 nhân sự là quản lý tổng hợp kiêm hỗ trợ đóng gói, 2 nhân sự đóng gói kiêm chăm sóc khách hàng, 1 nhân sự trực page và tư vấn chốt đơn, 1 nhân sự quay dựng video, và 1 nhân sự là idol và kiêm phát triển sản phẩm. Tất cả đều là người dân tộc thiểu số ở địa phương trong độ tuổi 19-35 và đều có trình độ học vấn 12/12 trở lên.

Được biết, trước khi HTX được thành lập, mọi người dân địa phương làm nông chưa từng làm những công việc liên quan đến nền tảng số hay bán hàng. Từ khi được HTX hỗ trợ, mọi người đóng hàng rất chuyên nghiệp, quy cách đóng gói luôn được khách hàng đánh giá cao. Các thành viên cũng biết cách tự lên kịch bản quay và dựng một video và biết cách làm sao để tối ưu cũng như nâng cao chất lượng sản phẩm của mình so với các đối thủ cạnh tranh...

Nhờ đó, nhiều sản phẩm bản địa của Lào Cai đã được tiêu thụ khắp mọi miền, cuộc sống của người dân địa phương ngày càng phát triển.

Còn tại HTX Duy Phong (xã Bảo Nhai), việc thực hiện chuyển đổi số thông qua ứng dụng các phần mềm, máy móc đã tự động hóa nhiều quy trình sản xuất và quản lý, giảm bớt sự phụ thuộc vào lao động thủ công.

Đặc biệt, khi ứng dụng phần mềm quản lý bán hàng, HTX nhập hàng về sẽ đánh mã số và dán mã vạch cho sản phẩm, dùng máy quét để nhập số lượng hàng hóa vào hệ thống bán hàng, giúp quản lý thông tin sản phẩm, tồn kho, khách hàng và nhà cung cấp, nên công tác quản trị được khoa học hơn.

Việc thực hiện bán hàng trên các nền tảng thương mại điện tử và marketing số giúp các sản phẩm của HTX tiếp cận được với thị trường các tỉnh, thành trong nước. Việc sử dụng phân tích dữ liệu cũng giúp HTX hiểu rõ hơn về xu hướng thị trường và nhu cầu của khách hàng.

Hay như HTX nông nghiệp Hảo Anh (xã Vạn Hòa, nay thuộc phường Lào Cai) đã trở thành một hình mẫu tiêu biểu trong việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất giống gạo đặc sản Séng Cù.

Từ quy mô ban đầu chỉ 20,5 ha, đến nay HTX Hảo Anh đã mở rộng vùng nguyên liệu lên hàng trăm ha, liên kết sản xuất với 63 hộ dân, mang lại doanh thu hơn 9 tỷ đồng mỗi năm, tạo việc làm, tăng thu nhập cho nhiều lao động địa phương.

Giám đốc HTX Hảo Anh, bà Phạm Thị Hảo, cho biết: “Chúng tôi áp dụng đồng bộ từ khâu chọn giống, canh tác, theo dõi điều kiện đất, nước bằng phần mềm chuyên dụng, đến chế biến, đóng gói với dây chuyền hiện đại. Từ năm 2024, HTX còn sử dụng nhật ký điện tử, hệ thống giám sát bằng camera, tem truy xuất QR và phần mềm quản lý bán hàng để đảm bảo tính minh bạch, an toàn thực phẩm”.

Không chỉ dừng lại ở sản xuất, HTX Hảo Anh đã đầu tư 4,5 tỷ đồng để mua máy gặt, thiết bị bảo quản và dây chuyền đóng gói, góp phần hoàn thiện chuỗi giá trị. Nhờ đó, sản phẩm gạo Séng Cù không chỉ đảm bảo chất lượng mà còn có thể tham gia các kênh thương mại điện tử, mở rộng thị trường tiêu thụ cả trong nước và quốc tế.

Bên cạnh hiệu quả kinh tế, mô hình của HTX Hảo Anh còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc khi giúp 63 hộ dân trong vùng liên kết có thu nhập ổn định, người lao động được đóng bảo hiểm xã hội, giảm thiểu rủi ro mùa vụ và nâng cao trình độ sản xuất, từ đó góp phần xóa đói giảm nghèo tại địa phương.

Có thể thấy, các HTX tiên phong trong chuyển đổi số đang chứng minh mô hình HTX ứng dụng công nghệ cao đang là hướng đi hiệu quả giúp khắc phục tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, từ đó gia tăng thu nhập, xóa đói giảm nghèo, làm giàu tại địa phương.

Các HTX không chỉ đầu tư vào thiết bị sản xuất mà còn triển khai quản lý thông minh, truy xuất nguồn gốc, phát triển thương mại điện tử – điều vốn được xem là “khó với nông dân miền núi”. Những thay đổi này cho thấy, khi người nông dân được hỗ trợ đúng hướng, họ hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ và vươn lên thoát nghèo bền vững.

Trong hành trình đưa công nghệ đến gần hơn với nông dân và các HTX, không thể không nhắc đến vai trò tích cực của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX các tỉnh.

Những năm qua, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX các tỉnh đã triển khai hàng loạt chương trình hỗ trợ như đào tạo kỹ thuật, tập huấn quản trị HTX, hỗ trợ vốn vay ưu đãi, kết nối xúc tiến thương mại, phát triển nhãn hiệu tập thể và đăng ký sở hữu trí tuệ cho sản phẩm.

Gần nhất, với sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh đã tổ chức Lớp tập huấn nâng cao năng lực và kỹ năng vận hành trang thương mại điện tử cho các HTX, tổ hợp tác vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Theo chương trình lớp tập huấn, 40 học viên sẽ được tiếp cận các chuyên đề: Khái niệm và đặc điểm của kinh tế tập thể, quan điểm phát triển kinh tế tập thể gắn với hội nhập kinh tế, mô hình tổ chức kinh doanh và các chính sách hỗ trợ HTX; Định hướng sản xuất gắn với chuỗi giá trị, lập kế hoạch kinh doanh, đánh giá thị trường và tổ chức doanh nghiệp; Kỹ năng truyền thông, quảng bá và xúc tiến bán hàng; Lợi ích và ứng dụng chuyển đổi số trong HTX, marketing online, bán hàng qua sàn thương mại điện tử. Lợi ích và cách triển khai chuyển đổi số trong HTX; Kế hoạch kinh doanh và quản trị thị trường, lập kế hoạch tài chính và quản trị nhân sự; Ứng dụng tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP và Organic vào sản xuất; Xây dựng thương hiệu và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Bên cạnh đó, Liên minh HTX Việt Nam còn hỗ trợ các HTX quảng bá, xúc tiến thương mại thông qua các sàn giao dịch thương mại điện tử (Postmart, Voso…), qua trang tin điện tử “Phiên chợ Khuyến nông”; các trang mạng xã hội... nhằm giới thiệu, quảng bá, kết nối tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, bảo vệ nguồn gốc xuất xứ hàng hóa, hỗ trợ chăm sóc khách hàng truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Bên cạnh một số kết quả đạt được, hiện việc áp dụng chuyển đổi số trong nông nghiệp Lào Cai còn gặp nhiều khó khăn như chất lượng nguồn nhân lực có chuyên môn cao về sản xuất, chế biến nông sản, sử dụng, vận hành thiết bị (tự động số, thiết bị phân tích...) còn thiếu. Cơ sở hạ tầng cho phát triển, ứng dụng các công nghệ mới chưa đồng bộ...

Nhận thức và trình độ của nông dân còn hạn chế nên khó áp dụng công nghệ mới. Nhiều người dân và cả doanh nghiệp thiếu vốn, thiếu thông tin để ứng dụng số hóa, trong khi quy mô đất đai nhỏ lẻ, manh mún, thiếu liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác...

Để triển khai hiệu quả mô hình ứng dụng công nghệ số, nhiều ý kiến cho rằng cần có giải pháp tổng thể về hạ tầng công nghệ, hỗ trợ tài chính, nhân lực và hành lang pháp lý phù hợp.

Trước hết nên xây dựng nền tảng HTX số dùng chung cho tất cả. Thay vì mỗi đơn vị phải tự đầu tư hạ tầng và thiết bị riêng lẻ, các HTX có thể cùng khai thác một ứng dụng đồng bộ, từ đó tiết kiệm đáng kể nguồn lực công nghệ thông tin và giảm gánh nặng chi phí.

Khi HTX điện tử được xây dựng để cộng hưởng tối đa nguồn lực nội bộ bao gồm quản lý, nội dung, dịch vụ và các hoạt động vận hành chung, hệ thống sẽ kết nối các HTX với nhau, tạo điều kiện chia sẻ tài nguyên, phân phối và bán hàng chéo, trích xuất rõ ràng nguồn gốc sản phẩm, qua đó tăng tính minh bạch và uy tín hàng hóa.

Ngoài ra, cần có quy định cụ thể, hỗ trợ đào tạo thành viên HTX, gia tăng “bình dân học vụ số”, thiết kế phần mềm phù hợp; tăng kỹ năng về quản trị dữ liệu cho thành viên tương lai. Cần phát triển hạ tầng thương mại điện tử nội bộ có kết nối với bên ngoài, với các sàn thương mại điện tử lớn như Amazon...; xây dựng hệ thống quản lý bán hàng, cổng thanh toán đa dạng; hỗ trợ vận hành HTX điện tử mới thành lập, người mới tham gia…